Anna Żarnowska — kobieta, która rozpoczęła badać historię kobiet
Dla mnie Anna Żarnowska jest jedną z tych osób, które wpłynęły na moje spostrzeganie historii w życiu codziennym. Swoją osobą wpływała od czasów, kiedy chodziłem do podstawówki i jeszcze tak naprawdę nie zakończyła. Chciałbym tym tekstem upamiętnić tę kobietę w sposób szczególny — jeśli mogę nazwać też moim memoriałem o Annie Żarnowskiej.
Anna Żarnowska w Wikipedii
Do Wikipedii sięgnąłem po to, aby wprowadzić parę szczegółów, które później pomogą przy dalszej części tekstu, jaki jest przygotowany. Nie jest to coś, na czym będę się opierał przez cały czas, raczej na wstępie.
Anna Żarnowska urodziła się 28 czerwca 1931 roku i zmarła 9 czerwca 2007 roku. To, co mi wiadomo od samego początku, była związana z Warszawą, tu urodziła się i zmarła. Jedynie okres II wojny światowej przeszkodził życie w stolicy Polski. Oczywiście w późniejszych latach jako znany historyk, naukowiec i wykładowca jeździła poza granice Polski, ale o tym później.
Źródło: Seminarium „Awans i degradacja społeczna w badaniach historycznych”
Została zapamiętana przez wszystkich jako historyk, badaczka historii polskiego ruchu robotniczego i historii kobiet oraz jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Była też powiązana z kilkoma instytucjami związanymi z nauką i historią, między innymi z Polskim Komitetem Nauk Historycznych.
Jako osoba związana z historią kobiet była redaktorem naukowym serii publikacji pod tytułem Kobieta i…. Stanowisko to współdzieliła razem z Andrzejem Szwarcem. Jest to ciekawa seria przedstawiająca przeróżne aspekty życia codziennego (i nie tylko) kobiet w XIX i XX wieku.
Po kilku latach ciężkiej pracy można było zauważyć pierwsze efekty i otrzymała członkostwo w prestiżowych instytucjach związanych z historią. Jedną z takich funkcji jest członkostwo w Radzie Naukowej International Conference of Labour and Social History (ITH) w Wiedniu od 1990 roku. Natomiast od 1976 była przedstawicielką Uniwersytetu Warszawskiego w wcześniej wspomnianym Instytucie.
W 2003 roku Anna Żarnowska została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie to otrzymała za wybitne zasługi w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
W przypadku zdobywanych tytułów naukowych to nie chciałbym się rozpisywać. Powodem jest to, że tak naprawdę można siąść do Wikipedii, bądź innego źródła, i uzyskać informacje. W tym tekście chciałbym się skupić na tym osobie samej Anny Żarnowskiej i jej dokonaniach naukowo-historycznych.
Współpraca z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego
Anna Żarnowska była związana z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego od samego początku swoich studiów historycznych do momentu swojej śmierci. Pod koniec lat 50. XX wieku, kiedy rozpoczynała swoją karierę akademicką, należała do najmłodszego pokolenia polskich historyków, którzy dołączyli się do nowopowstałego nurtu powojennej historiografii. Dołączyła do grupy historyków społecznych.
W swoich badaniach naukowych Anna Żarnowska skupiła się na problemach społecznych i kulturowych w pierwszych momentach procesu przekształcania ze społeczeństwa tradycyjnego w społeczeństwo przemysłowe na ziemiach polskich.
Wiele uwagi i czasu poświęciła dziejom robotników. Jej podejście do tej klasy było bardzo nowoczesne, bo nie ograniczała się do śledzenia przemian w strukturach społecznych oraz odpowiednim przedstawieniu w formie statystycznej. Wyszła poza ten schemat. Interesowała się takimi szczegółami jak źródła i drogi rekrutacji, skład narodowościowy oraz procesy ruchliwości społecznej (czyli przemieszczanie się ludzi jako jednostek społecznych lub kategorii społecznych — inaczej mówiąc grupy społecznej — w strukturze społecznej).
Na tym nie zaprzestała i jako jedna z pierwszych zajęła się kwestiami takimi jak modele rodziny robotniczej i kształtem kultury wielkomiejskich środowisk pracowników fizycznych. Nie pominęła też grup, które nie były brane przez innych badaczy. Takim przykładem jest służba domowa, która jest bardzo liczna w aglomeracjach miejskich na przełomie XIX i XX wieku.
Zmiany warunków bytu przeciętnych ludzi dla Anny Żarnowskiej były ważne i dostrzegała w tych zmianach bardzo ważny czynnik w społecznej modernizacji. Dla innych impuls ten był niedoceniany przez wiele długich lat, powodem była fascynacja procesami makroekonomicznymi oraz postęp technologiczny.
Pod koniec lat osiemdziesiątych Anna Żarnowska zainicjowała i stworzyła grupę badawczą, która podjęła się pionierskiej pracy nad zupełnie nowym w polskiej historiografii tematem: przemianami społecznej i kulturowej pozycji kobiety w Polsce w XIX i XX wieku na tle porównawczym. Wszystko zostało oparte w głównej mierze na rzetelnym warsztacie historycznym badania nad kulturowymi aspektami płci, które stanowiły wówczas całkowitą nowość w polskiej nauce historycznej. Pod naukowym kierunkiem pani profesor ukazała się w latach 1990-2006 wielotomowa seria rozpraw, które poruszyły takie kwestie, jak szanse życiowe kobiet i mężczyzn w zmieniających się warunkach społecznych, transformacje społecznego i prawnego statusu kobiet oraz zmieniający się pod wpływem przemian modernizacyjnych model rodziny.
Do tego wszystkiego profesor Żarnowska zwracała także uwagę na przekształcenia społecznej świadomości kobiet, ich zawodowych aspiracji i rosnącej aktywności publicznej. Pojawiające się wraz z procesem modernizacji społecznej nowe normy kulturowe w obrębie relacji między kobietą i mężczyzną, stosunek społeczeństwa do związków homoseksualnych i wszystkich niemieszczących się w tradycyjnym wzorze kulturowym mieszczan zachowań.
Źródło: Anna Żarnowska
Profesor w ciągu ostatnich kilkunastu lat życia osiągnęła niekwestionowaną pozycję wybitnej znawczyni procesów modernizacji społecznej w XIX i XX wieku. Stała się autorytetem naukowym nie tylko w środowisku polskich, ale też u europejskich historyków. Była też jak mało kto predestynowana do skutecznego i owocnego prowadzenia prac zespołowych. Posiadała bowiem wyjątkową umiejętność skupiania wokół siebie badaczy z wielu ośrodków krajowych i zagranicznych, którzy nie potrafili oprzeć się Jej łagodnej perswazji i chętnie uczestniczyli w inicjowanych przez Nią konferencjach i dyskusjach.
Wspomnienia, nie tylko moje
Osobiście Anna Żarnowska była i nadal jest ulubioną ciocią, która nie tylko specjalnie przyjeżdżała w odwiedziny, ale też z miłą chęcią przekazywała wiedzę historyczną. Nie tylko ze swojego zakresu wiedzy, ale też tej ogólnej. Specjalnie mnie czasami pchała w odpowiednim kierunku, abym poznał, co mogę odnaleźć w książkach oraz w swoich zapiskach w zeszycie. Twierdziła, że wiedza o historii jest tym czymś, co układa człowiekowi wiedzę o innych przedmiotach, ale też kreuje przyszłość.
Natomiast dla wielu pokoleń studentów i pracowników naukowych, tych młodych i tych już całkiem starszych z doktoratami i po habilitacji Profesor Anna Żarnowska była również nieocenionym nauczycielem i promotorem. Inspirowała, mobilizowała, dodawała odwagi i zachęcała do podejmowania nowych wyzwań. Z życzliwością i zrozumieniem wysłuchiwała też o prywatnych kłopotach i sukcesach. Nieustannie wspierała i wymagała zarazem.
Bibliografia
Pod hasłem biografia możecie odnaleźć wszystkie teksty związane z biografiami ludzi. Natomiast pod hasłem Anna Żarnowska możecie odnaleźć wszelkie teksty napisane właśnie o tej osobie.
